Γιατί βλέπουμε όνειρα;

Το να βλέπει κανείς όνειρα είναι φυσιολογική ανάγκη του οργανισμού, καθώς όταν κάποιος μείνει χωρίς να κοιμηθεί για διάστημα μερικών ημερών αρχίζει και ονειρεύεται ενώ είναι ξύπνιος! Τα όνειρα που βλέπει ο άνθρωπος είναι η βίωση μίας σειράς εικόνων, ήχων ή άλλων αισθήσεων που δημιουργούν μια «ιστορία» κατά τη διάρκεια του ύπνου, κατά τη φάση REM. 

Το περιεχόμενο των ονείρων δεν έχει συνήθως τη λογική αλληλουχία της φυσικής πραγματικότητας και είναι πέρα από τον συνειδητό έλεγχο αυτού που το βιώνει. Η εξαίρεση σε αυτό είναι γνωστή ως συνειδητό όνειρο, κατά το οποίο το άτομο συνειδητοποιεί ότι ονειρεύεται και συχνά είναι σε θέση να αλλάξει το ονειρικό του περιβάλλον και να ασκήσει έλεγχο σε διάφορες πτυχές του ονειρικού περιεχομένου.

Σήμερα δεν υπάρχει ξεκάθαρη ερμηνεία για τους λόγους που τα όνειρα παράγονται και το πως επιλέγονται οι εικόνες που προβάλλονται σε αυτά. Τα όνειρα σύμφωνα με τη ερμηνεία του Φρόυντ (δείτε παρακάτω), αναδύονται από το ασυνείδητο και είναι ο πλέον ξεκάθαρος δρόμος για να το καταλάβουμε.

Η έρευνα πάνω στη διαδικασία του ύπνου στηρίζεται στην πολυυπνογραφία, μία μέθοδο καταγραφής συγκεκριμένων ηλεκτροφυσιολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Με αυτό τον τρόπο έγινε γνωστό πως ο ύπνος διακρίνεται σε δύο στάδια, ανάλογα με το αν υπάρχουν ταχείες οφθαλμικές κινήσεις (Rapid Eye Movement, REM), ή όχι (NREM).

Τα όνειρα ενεργοποιούνται μόνο στο REM στάδιο, που χαρακτηρίζεται επίσης από πλήρη μυϊκή χαλάρωση.

Σχετικά με την επιστημονική ερμηνεία των ονείρων έχουν ασχοληθεί αρκετοί ψυχαναλυτές με κυριότερους τον Φρόυντ και τον μαθητή του, τον Γιούνγκ. Ο πρώτος άρχισε να ασχολείται με την ανάλυση των ονείρων καθώς πίστευε ότι κάθε ανθρώπινη πράξη, αντίδραση δεν συμβαίνει τυχαία αλλά υποκινείται ως ένα βαθμό από το υποσυνείδητο. Υποστήριζε ότι ο άνθρωπος στη σημερινή κοινωνία τείνει να καταστέλλει τις επιθυμίες και τα ένστικτά του, τα οποία του βγαίνουν στη διάρκεια των ονείρων. Ο Φρόυν επίσης υποστήριζε πως το υποσυνείδητο χρησιμοποιεί μία συμβολική γλώσσα για να εκφραστεί.

O Γιουνγκ υποστήριζε και αυτός την ύπαρξη του υποσυνείδητου όμως αντίθετα του έδινε μια πιο πνευματική μορφή. Τα όνειρα δεν πρέπει να λαμβάνονται ως τα πραγματικά αισθήματα του συνειδητού μυαλού, έλεγε, αλλά ως ένα "παράθυρο" στο υποσυνείδητο, προσφέροντας προτεινόμενες λύσεις για ένα πρόβλημα του συνειδητού κόσμου του ατόμου.

Υπό αυτήν την έννοια ο ονειροκριτης είναι μια προσπάθεια να δοθεί μια ερμηνεία, λογική ή παράλογη είναι άσχετο, στο ασυνείδητο και τον τρόπο που εκείνο αντιλαμβάνεται τα γεγονότα και τα προβάλλει στα όνειρα.

Εκτός από τις ερμηνείες τους όμως, τα όνειρα συχνά υποδηλώνουν κάποιο πρόβλημα υγείας. Παρακάτω, απαριθμούμε τα συνηθέστερα ιατρικώς αίτια που μπορει να επηρεάζουν τον ύπνο και τα όνειρα μας.

1. Πυρετός
Ερευνητές από τη Mayo Clinic υποστηρίζουν ότι η γρίπη και το κρυολόγημα συχνά πυροδοτούν τους έντονους εφιάλτες. Συγκεκριμένα, υποστηρίζουν ότι ο πυρετός είναι αυτός που οδηγεί στα δυσάρεστα όνειρα.

2. Έντονο στρες
Συγκεκριμένα σενάρια που εκτυλίσσονται στα όνειρα μπορεί να αποτελούν κρυφό σημάδι του στρες. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ένα στρεσογόνο συμβάν ή μια επικείμενη καταστροφή (π.χ. χάνουμε το αεροπλάνο ή το λεωφορείο, σεισμός, τυφώνας κ.λπ.) στο όνειρο είναι ένας τρόπος εκδήλωσης του συσσωρευμένου στρες.

3. Χαμηλό ζάχαρο
Η απότομη πτώση της γλυκόζης στο αίμα, ιδιαίτερα στους διαβητικούς, μπορεί να οδηγήσει σε άσχημα όνειρα και εφιάλτες, σύμφωνα με το ιατρικό δίκτυο WebMD. Η υπερβολική δόση ινσουλίνης μπορεί να είναι η αιτία αυτής της απότομης πτώσης κατά τη διάρκεια του ύπνου.

4. Κακή ψυχολογική κατάσταση
Το στρες και οι αγχώδεις διαταραχές εκδηλώνονται σε αρχικό στάδιο με τα ανησυχητικά όνειρα. Ωστόσο, και τα σοβαρότερα ψυχικά νοσήματα, όπως η μανιοκατάθλιψη, προκαλούν πολύ ζωντανά ή παράξενα όνειρα. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ έδειξε ότι οι βετεράνοι του Βιετνάμ που αντιμετώπιζαν συμπτώματα μετατραυματικού στρες δήλωσαν ότι έβλεπαν πολύ πιο συχνά εφιάλτες σε σύγκριση με υγιή άτομα.